O vello que quería ver o tren; Rafael Dieste

Eran de alá da montaña. Dunha desas aldeas de nome bravo e silvestre que repousan perdidas entre calados cumios. ¡Longa viaxe fixeran -no rexo carro de bois, que rinchaba, xemía e daba tombos polos agres camiños montesíos- para lle dar cumprimento ó antollo do vello!

Moito tempo tivera en segredo aquel desexo. Un día coa mimosa curtidade dun neno que pide unha lambetada posta, como nun altar, nos máis altos andeis do armario, o avó tatexou o seu capricho. El nunca vira o tren. El non quería morrer sen velo tren. A filla e o xenro riron boamente daquela tolería. O pobre vello, non tiña volta, estaba xa un pouquiño lelo. ¡Pasaba a vía tan lonxe!

E ademais ¿que demos lle importaba ós seus anos ve-lo tren? En troques o neto púxose da parte do avó. E petou testudo cos zoquiños no chan. ¡Eu quero ve-lo tren! Catro reflexións ó vello e catro azoutas ó pícaro e todo quedou en nada pola primeira vez. Pero repetiuse a escena, soubo o cura do conto e, con aquela sorrinte calma do abade experimentado que comprende e transixe, volveu polo avó e o neto. ¡Que diaño! O vello estaba rufo, curado polo sol e o arume dos piñeiros, e non había de rendelo moito a viaxe.

Así foi que puxeron no carro un feixe de palla para asento do vello, e meteron nun tarabelo unha forte merenda. E moi de matinada puxéronse en camiño, ata chegaren ó ignorado e esquecido apeadeiro, onde agardan inquedos o milagre.

Como un estraño rebuldar de gatos -así lle pareceu ó neno- correu ó lonxe, por riba dun piñeiral, unha fumareda, e un primeiro asubío foise espetar no ceo. E outro, imperioso e longo, axiña denunciou, o tremer da terra, a veciñanza do Non Visto. ¡Alí viña xa o tren, unha riola de monstros ben mandados, co altivo capitán de ferro á fronte! ¡Medraba, medraba!

Salaios de condenados, sachos brancos, topadas, trasacordos, e deseguida todo ficou en grande silencio diante dos ollos abraiados dun labrego vello e dun neno que aquel día estreara uns zoquiños novos. Foi só un pequeno intre de repouso. Non baixou ningún viaxeiro. Case ningún abicou. Subiron moi apresa nun coche de terceira dúas mulleres atrancadas de cestos, máis torpes canto máis espavorecidas polo apremo. O tren parecía sufri-la impertinencia das moitas cortesías cando se está apurado.

E fuxiu de novo, cheo de indiferenza como para non se lembrar máis do pobre apeadeiro podrecido. O neto fala moito. ¡Como corría o tren! ¡E non levaba cabalos! E había un neno coma el que abicara pola fiestriña. Un neno ben vestido, de cara fina, que tiña nos ollos esa expresión dos ricos nenos das cidades, que andan en tren e viven en casas moi altas. Aquel neno non se asombraba de ir en tren. ¡Que secreta finura había naquela indiferenza! E tamén ía unha señorita cunha teíña liviá como as que fan as arañas, cubrindo a face... Unha teíña morada.

O vello fala pouco. Vai satisfeito pero un tanto tristeiro. Naquel mundo que lostregara un intre diante del, abesullaba moitas cousas endexamais presentidas alá nas altas toxeiras. Había máis mundos que o seu. Mundos embruxados, ledos e tentadores. Mais el, xa, malpocado...

De súpeto o rapaciño dixo:

-Eu, cando medre, tamén hei de andar en tren.

As engurras do vello teceron unha sombría tristura. O rexo carro de bois volvía rinchando, xemendo e dando tombos para a aldea de nome bravo e silvestre perdida entre calados cumios.

En Dos arquivos do trasno, RAFAEL DIESTE