O xesto
Non nos erguemos do xeito que o fan a maioría dos que noutras terras publican
manifestos máis ou menos literarios. Case todos eles tencionan arrecadar
adeptos para algún novo ismo que aparece querendo ser a derradeira verba da
moderna Estética cando, en verdade, non son máis que unha nova proba de que un
esnobismo operetesco invade a Literatura.
Nós tencionamos tan só facer unha protesta forte,densa e implacable contra os
vellos.
Os vellos
Os vellos non son os que escribiron hai moitos anos -aqueles son os devanceiros.
Os vellos son os que escriben hoxe como se vivisen no antonte dos séculos. E a
lei de sucesividade que nos fai respectar aos devanceiros, é a mesma que nos
ergue e move para enterrar os vellos en vida, baixo a lousa inmóbil da súa
vulgaridade, pola acefalia que supón o desexo de definir co pasado a hora de
hoxe [...]
A nosa razón
Non é que nós adoezamos do tan estendido andazo de desbotar o vello por sistema
e sen razón, cousa que se ve facer a miúdo ás Xuventudes doutras terras. É que
xa vai tendo carácter crónico a atrofia de sensibilidade na maioría dos que
escriben en galego, e ameázanos o contaxio do pobo se non se atalla o mal. Este
contaxio arrepiante será unha realidade se a xeración galega que hoxe medra ó
acougo das Irmandades Nacionalistas, chega a tomar por mestres de sensibilidade
os nosos prestixios literarios. [...]
O ruralismo
Os nosos poetas, dende os precursores ata os seus herdeiros actuais, non
serviron máis que para embrutecer o noso sentimento. Esta verdade, espallada aos
catro ventos, sería o verdadeiro comezo da loita xeral galeguista, porque o
voluntario castramento espiritual e colectivo que supón na Galicia a existencia
do caciquismo, da ignorancia, do renunciamento á vida e á dignidade, cómpre
anulalo antes que no terreo político-social, no senso estético.
Unha conveniencia estética pura e enxebre é o
primeiro paso da volta a nós mesmos. E o máximo crime de lesa patria é un verso
dese xeito que pregoan as ras da lagoa académica querendo impor o seu
anacrónico croar por riba de toda voz nova, ceibe e ceibista. Porque ese fato
de eunucos literarios, de espírito choído e ateigado dunha declamatoria
cursilería palabreira, son os que farán arrenegar de si mesmo a calquera bo
galego de espírito amplexo e depurado que coide ver neles a alma da raza.
Mentres que tódalas culturas europeas foron erguendo, de pouco tempo acá,
mausoleos de escuridade encol dese xeito de mortos en vida, ¿que espectáculo é
o que damos en Galicia? Momias que fan esculturas á súa imaxe e semellanza.
Mentres eles, cinguidos ó pasado, seguen cicelando estatuas feitas, fagamos
nós, coas nosas inquedanzas, unha nova figura, grotesca quizais pero nova ó
fin, para retablo dos tempos.
Os devanceiros
Diciamos no comezo que respectabamos os devanceiros, pero queremos facer
constar que non é nado este respecto nin na admiración nin na inferioridade
nosa. Nós non admiramos a ninguén nin nos coidamos inferiores a ninguén. 0 noso
respecto vén de que eles non tiveron culpa de vivir nun tempo de choída incultura
castelá.
Inda que nos esforzaramos por atopar algo de bo
nos precursores, o noso traballo sería infrutuoso. Nós non podemos ollar
sen carraxe o baixo e noxento ruralismo de Losada. Nin ese interese en
converter o galego na fala intérprete de tódalas indecencias e vulgaridades que
tiveron Losada e a maioría dos "mestres" menores. Nin a baldeirez
verbalista, importación madrileña e con isto xa se di todo, de Curros.
Non podemos prestar a nosa louvanza á socorrida e ridícula "pose" do
falso romantismo, enfermidade de moda naquel tempo, que chegou a deslucir
algunha das páxinas verdadeiramente nosas, grandes e persoais de Rosalía. Nin
interesarnos polo estreito xeito de Pondal, que tan só puido ser un
imperceptible eco da grandiosidade dos rumorosos e da maxestosa paganía
bárdica. 0 herdo dos devanceiros redúcese pois a un exemplo de vontade e
patriotismo, espido de toda eficacia literaria como non sexa pola reacción que
produce o desagrado.
II
"Pollitos bien"
Comezaremos invocando a Valle-Inclán. Mestre: Chamámoslle mestre por ser
vostede o "mestre" da Xuventude Imbécil de Galicia. Noso non;
que, ende ben, sabemos comparar a súa modernidade coa covardía do débil tan só
pode vivir facendo claudicantes concesións ó forte. Non tería o seu nome acolleita
nestas liñas se quixeramos tan só chamarlle aquilo. [...] Sabemos que con
intermedios himnarios ó Gran Pontífice da baldeireza en traxe de festa (Este
Gran D. Ramón ...) entran a estrago pola fala meseteira, con gran desprestixio
dela, por certo. Tamén sabemos que adoecen de imbecilidade, conxénita ou
contaxiada, e que a vostede lle debemos o telos levado para
"alá". Isto derradeiro é cousa que nunca ben lle agradeceremos.
Agora, o que quixeramos conseguir da súa
incensada personalidade sería que intensificase a campaña castelanizante porque
nos arrepía o pensamento de que eles se coidasen chamados por estas nosas
verbas de mocidade e chegase algún a desertar de la "lengua de
Cervantes" para vir a baldeirar na nosa Fala as producións do seu serrín
encefálico. Isto estaría moi mal. Mal para o castelán, idioma oficial da
cursilería, que, polo mesmo ten dereito a aquelas cousas, e mal para o galego,
digno de moita mellor sorte. E a vós, pobriños mamaleites literarios,
desexámosvos cordialmente que calquera día vos publiquen un verso na derradeira
folla dunha desas indixentes revistas madrileñas, doada palestra dos vosos
esforzos, que é o máximo desiderátum voso, Madrid precísavos para personaxes da
súa opereta.
Tamén hai outros
Hai os que teñen algún valor e desménteno expresándose en castelán. A
estes só queremos recomendarlles que escriban en catalán, inglés ou francés. Estranxeira
por estranxeira, vale máis unha fala de Europa que a da Meseta. Hai os galegos
capacitados para vivir hoxe que, por rutina, seguen ollando para atrás. Porque
agardamos a súa conversión, só queremos dicirlles que xa é hora. Hai os dunha
certa clase derradeira, dos cales abonda con non falar deles.
III
Nós
Despois de ter dito que non traemos pretensións doutorais nin doutro xeito
semellante, xa non cómpre dicir que estamos moi lonxe de querer impor ningunha
concreta lexislación estética.
Cansos xa de percorrer camiños vellos e
fracasados, temos arrenegado de todos eles; pero non queremos sinalar un camiño
determinado. A nosa ruta, nos primeiros pasos, quere tan só coñecer por onde
non debemos ir: tódolos outros camiños poden ser nosos. A novidade que
enxerguemos é tan só un arredamento, un ceibamento do pasado sen a definición
da súa resultanza: isto é arbitrariamente persoal,
E aquí cómpre que manifestemos a falla de creto que nos merece a gran parte dos
novos "movementos" literarios e artísticos, con ningún dos cales,
enténdase ben, queremos que se trabuque a nosa rebeldía. [...]
A
fala
Tamén nós temos, inda que noutra orde, os nosos imperativos, e comezamos pola
máis agresiva intransixencia na Fala. Unha fala que non estea pervertida por
académicos nin por puristas; que non sufrise os estancamentos de verdugos
armados de gramática que a emparedasen nun feixe de regras como quen garda un
mito en sete huchas concéntricas, terá que ser unha fala de inmellorables
posibilidades porque o seu estado ceibe permitiralle axeitarse a tódalas novidades,
a tódolos variamentos porviristas que tome o noso gusto. E consentiralle o seu
indelineamento a ser cicelado de xeito que ela sexa un instrumento do artista e
non el escravo dela.
Pero hai aínda unha razón de orde suprema: a nosa Fala é nosa. Pospola a outra
calquera, é unha forma do suicidio. Esta nosa exaltación do Verbo tamén quere
dicir algo ós vellos e castelanizantes. Algún deses escribidores híbridos,
bilingües queremos dicir, que fan da literatura algo así como un deporte que
favorece a dixestión, arrecada o galego cada vez que quere dicir unha estupidez
moi grande, reservando o castelán para cando coidan ("eles") que
están en razón. A maximidade da devoción que temos pola nosa Fala, pódelles dar
a medida do desprezo que sentimos por eles.
Desbotando
Arrenegamos de mestres e dos seus consellos. Toda voz allea tende a escusar a
nosa sinceridade, que é sagrada porque é a nosa vida e debemos espertala a non
ser desleigados a nós mesmos. Arrenegamos da Lei e do Costume. Cada importación
alleeira vén a roubarlle á nosa mocidade unha á. Arrenegamos dos temas
obrigados. É vergoñoso falar da escravitude da Terra, mentres non se teña feito
todo o que cómpre por anulala. 0 pranto e a elexía, fixeron coidar ós alleos
que somos un pobo de mulleres.Como bos cidadáns da futura República Galega
gardemos os nosos cantos patrióticos para o día en que ondeen ao vento a súa
Bandeira e non poidan ser testigos da covardía e da mansedume. A literatura
paisaxista ó deito de fotografía iluminada con notas de turista burgués é a
maior caloña da nosa paisaxe, que aínda agarda a sensibilidade complexa do noso
tempo para ser interpretada. Arrenegamos de toda imitanza. A dos vellos en nome
da Vida; a dos nosos en nome da Novidade.
Individualismo.
Consagramos a individualidade ata o extremo de desexar que a definición de cada
un de nós sexa unha verba: o seu propio nome.
IV
¡Mocidade!
Agora cómprevos dicir, mocidade da nosa Terra, se pensades seguir indo costa
abaixo polo tempo ou encarados co porvir. Se queredes liberarvos do xerme da
vellez e da morte. Se queredes adornarvos da vosa mocidade ou seguir
sacrificándoa nun altar de Mitos e Fracasos.
Cómpre romper a marcha pola mesma estrada que fagamos cos nosos pasos e
afrontar nela unha peregrinaxe sen chegada, porque en cada relanzo do camiño
agárdanos unha voz que nos berra: ¡Máis alá!
